کربن استیل چیست؟ کربن استیل یا همان فولاد کربن، یکی از انواع فولادها است که ترکیبی از آهن، کربن و حداقل ۱۰.۵ درصد کروم را شامل می‌شود. کربن استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، سایش و حرارت در صنایع مختلفی نظیر خودروسازی، نفت و گاز، شیمیایی و ساختمان‌سازی کاربرد گسترده‌ای دارد. این نوع فولاد، به علت استفاده از کربن در فرآیند تولید، استحکام و دوام بالایی دارد و به همین دلیل، در بسیاری از صنایع نقش مهمی ایفا می‌کند.
با این حال، فولاد پرکربن در برخی کاربردها به دلیل ویژگی‌های خاص خود قابل استفاده نیست و ممکن است استفاده از آن در این موارد، مشکلات و چالش‌هایی ایجاد کند. در این محتوا به بررسی سوال‌هایی از قبیل استیل کربن چیست؟ متریال کربن استیل چیست؟ و کاربرد و ویژگی‌های آن خواهیم پرداخت.
اگر به دنبال کارگاه ریخته گری استیل هستید و می‌خواهید قطعات خود را با بالاترین کیفیت دریافت کنید، متالکست بهترین انتخاب برای شما است. متالکست بهترین کارگاه ریخته گری استیل در تهران است که می‌توانید از سراسر ایران سفارش‌های خود را به صورت آنلاین نیز در آن ثبت نمایید.
کربن استیل چیست؟
کربن استیل یعنی چه؟ کربن استیل که به آن فولاد پرکربن نیز گفته می‌شود، گروهی از آلیاژهای فولادی است که ترکیب شیمیایی آن بین ۰.۰۵ تا ۲.۰۰ درصد کربن دارد. محتویات بالای کربن در این فولادها باعث کاهش نقطه ذوب آن‌ها می‌شود. جوشکاری این آلیاژها معمولاً دشوار است؛ زیرا پس از سرد شدن، فاز سخت و شکننده‌ای به نام مارتنزیت شکل می‌گیرد که ممکن است موجب ترک‌خوردگی یا ایجاد تخلخل شود. از این رو، برای بهره‌گیری بهینه از این فولادها، عملیات حرارتی مناسب ضروری است. این عملیات به تقویت و افزایش استحکام فولاد کمک می‌کند.
در ساختار فولاد کربنی، بخشی به نام پرلیت وجود دارد. پرلیت ترکیبی از فریت و کاربید آهن است که در مقیاس میکروسکوپی، الگویی شبیه بافت کرمی یا موج‌دار ایجاد می‌کند. این ساختار، فولاد را شکننده می‌سازد و قابلیت شکل‌پذیری آن را کاهش می‌دهد. اما در عوض، مقاومت سایشی بالایی دارد که آن را برای استفاده در ساخت ریل‌های راه‌آهن ایده‌آل می‌کند.
برخی از گریدهای کربن استیل برای تولید مقاطعی استفاده می‌شوند که نیاز به عملیات حرارتی دارند تا فرآیندهای تراشکاری و ماشین‌کاری آن‌ها ساده‌تر شود. در این گریدها، مقدار سیلیسیم (Si) و فسفر (P) بیشتر است. استفاده از آب در طول فرآیند ماشین‌کاری یا تراشکاری این فولادها می‌تواند باعث ایجاد ترک شود. به همین دلیل، برای کاهش اصطکاک و کنترل دما، معمولاً از ترکیب دو مایع مانند آب و صابون صنعتی استفاده می‌شود.
متریال کربن استیل چیست؟
پیش از آنکه متریال کربن استیل را بررسی کنیم، شاید کنجکاو شده باشید که انواع استیل را بشناسید. برای شناخت انواع استیل و متریال هرکدام از آن‌ها، کافیست مقاله انواع استیل را مطالعه کنید. کربن استیل عمدتاً از ترکیب آهن و کربن به همراه مقادیر کمی از عناصری مانند منگنز، سیلیکون و مس تشکیل شده است. این ماده به دلیل دوام، استحکام و تطبیق‌پذیری بالا، یکی از پرکاربردترین مواد در صنایع تولیدی محسوب می‌شود.
میزان کربن موجود در کربن استیل می‌تواند از ۰.۰۵ درصد تا ۲.۰ درصد وزنی متغیر باشد. استیل کم‌کربن معمولاً دارای کمتر از ۰.۳۰ درصد کربن است، استیل کربن متوسط بین ۰.۳۰ تا ۰.۶۰ درصد کربن دارد و فولاد پرکربن حاوی ۰.۶۰ تا ۲.۰ درصد کربن است.
کربن استیل در طیف وسیعی از کاربردها از جمله ساخت‌وساز، خودروسازی و صنایع تولیدی استفاده می‌شود. این متریال به راحتی قابل شکل‌دهی بوده و با انجام عملیات حرارتی می‌توان سختی و استحکام آن را افزایش داد.
با این حال، فولاد کربنی مستعد زنگ‌زدگی و خوردگی است. به همین دلیل، معمولاً برای محافظت از آن از پوشش‌های رنگی استفاده می‌شود.
انواع کربن استیل و کاربردهای هر کدام
ورق‌های کربن استیل در انواع و درجات مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی چند نوع رایج از این ورق‌ها می‌پردازیم:
استیل کم کربن (Low carbon steel)
فولاد کم کربن که با نام‌های دیگری مانند فولاد ملایم یا ساده نیز شناخته می‌شود، دارای درصد کربنی بین ۰.۰۵ تا ۰.۳۰ درصد است. این نوع فولاد در دسته فولادهایی با کمترین میزان کربن قرار دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به شکل‌پذیری بالا، انعطاف‌پذیری مناسب، قابلیت جوشکاری و عملیات حرارتی آسان اشاره کرد.
این نوع از استیل کربن در تولید قطعات خودرو، لوله‌ها، قوطی‌ها، کنسروهای مواد غذایی، سازه‌های ساختمانی و مقاطع مهندسی به کار می‌رود. گستردگی کاربرد در کنار قیمت اقتصادی از دلایل محبوبیت این نوع فولاد است.
استیل کربن متوسط (Medium carbon steel)
در صورتی که مقدار کربن در فولاد بین ۰.۳۰ تا ۰.۶۰ درصد باشد، محصول به دست آمده استیل کربن متوسط نامیده می‌شود. این نوع فولاد نسبت به استیل کم کربن، استحکام و مقاومت بیشتری دارد.
یکی از ویژگی‌های بارز نوع فولاد کربنی، تعادل مناسب بین استحکام و شکل‌پذیری است. از این نوع فولاد در ساخت قطعاتی مانند ریل‌های راه‌آهن، ماشین‌آلات صنعتی، سازه‌های کشتی و قاب‌های ساختمانی استفاده می‌شود. گریدهایی مانند M300، EN25، ۴۱۴۰ نمونه‌هایی از استیل کربن متوسط هستند.
استیل پر کربن (High carbon steel)
این نوع فولاد با درصد کربن بین ۰.۶۰ تا ۱.۵۰ درصد، بالاترین میزان کربن را دارد. سختی و استحکام این فولاد نسبت به انواع دیگر بسیار بیشتر است؛ اما انعطاف‌پذیری کمتری دارد.
استیل پر کربن برای تولید قطعاتی که به استحکام زیادی نیاز دارند مانند تیغه‌های چاقو، فنرها، ابزارهای تراشکاری، سیم‌های مستحکم و چکش‌ها استفاده می‌شود. با این حال، این نوع فولاد محدودیت‌هایی از جمله جوش‌پذیری ضعیف، عملکرد نامناسب در برابر تنش و انعطاف‌پذیری کم دارد.
ورق‌های فولادی کربنی گالوانیزه
این نوع ورق‌ها با یک لایه روی پوشش داده می‌شوند تا از زنگ‌زدگی و خوردگی محافظت شوند. معمولاً در کاربردهای فضای باز مانند سقف‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ورق‌های استیل ضد زنگ
هرچند استیل ضد زنگ به طور مستقیم یک نوع فولاد کربنی نیست؛ اما در شرایطی که مقاومت در برابر خوردگی ضروری باشد، به جای فولاد کربنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع گریدهای پرکاربرد کربن استیل
- کربن استیل ۳۰۴ (AISI 304): یکی از انواع خاص کربن استیل است که مقاومت بالایی در برابر خوردگی و سایش دارد. این نوع معمولاً در تولید لوازم آشپزخانه، وسایل بهداشتی و محصولات صنایع غذایی کاربرد دارد.
- کربن استیل ۳۱۶ (AISI 316): این نوع کربن استیل به دلیل مقاومت بیشتر در برابر خوردگی و حرارت شناخته می‌شود. از این نوع معمولاً برای ساخت قطعات مورد استفاده در صنایع دریایی، نفت و گاز و همچنین صنایع شیمیایی بهره می‌برند.
پیشنهادی برای مطالعه بیشتر: استیل ۳۱۶ چیست - کربن استیل ۴۰۴ (AISI 404): این نوع کربن استیل نیز مقاومت خوبی در برابر حرارت و خوردگی دارد و به طور معمول در تولید قطعات خودرو و ساخت‌وسازهای ساختمانی به کار گرفته می‌شود.
- کربن استیل ۴۲۰ (AISI 420): این نوع از کربن استیل، مقاومت بالایی در برابر سایش و خوردگی از خود نشان می‌دهد و غالباً برای ساخت ابزارهای برش و قطعات صنعتی استفاده می‌شود.
مزایا و معایب استفاده از کربن استیل
برخی از مزایای استفاده از استیل کربن در مقایسه با استیل معمولی عبارتند از:
- استحکام و مقاومت بیشتر
- دوام بالا و طول عمر بیشتر در برابر ضربه، حرارت و سایش
- قابلیت بازیافت
- سادگی در استفاده و کاربرد
- قیمت اقتصادی‌تر نسبت به استیل ضد زنگ (استنلس استیل)
اما استفاده از استیل کربن یا همان فولاد پرکربن، محدودیت‌ها و معایبی نیز دارد که شامل موارد زیر است:
- شکنندگی بالا به دلیل وجود مقدار زیاد کربن
- انعطاف‌پذیری کم، که فرم‌دهی آن را دشوار می‌کند
- احتمال زنگ‌زدگی و اکسایش به دلیل واکنش‌پذیری بالای کربن
- ظاهر کمتر براق و زیباتر نسبت به استنلس استیل
شناخت دقیق فولاد پر کربن و کاربردهای آن
در نهایت، فولاد پر کربن چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ این نوع فولاد که به کربن استیل نیز می‌گویند؛ حاوی ۰.۰۵ تا ۲.۰۰ درصد کربن است. به دلیل استحکام و دوام بالای خود در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارد. با این حال، ویژگی‌های خاص آن مانند شکنندگی و دشواری در جوشکاری می‌تواند محدودیت‌هایی در استفاده از آن ایجاد کند. درک این خصوصیات به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری در زمینه استفاده از فولاد پرکربن داشته باشید و از مزایای آن بهره‌برداری نمایید.
سوالات متداول
کربن استیل چیست؟
کربن استیل یا فولاد کربنی، گروهی از آلیاژهای فولادی است که ترکیب شیمیایی آن بین ۰.۶۰ تا ۲.۰۰ درصد کربن دارد.
مزایای استفاده از کربن استیل چیست؟
کربن استیل دارای استحکام و مقاومت بیشتر، دوام بالا، قابلیت بازیافت و قیمت اقتصادی‌تر نسبت به استیل ضد زنگ است.
چرا فولاد پر کربن ممکن است در برخی کاربردها مناسب نباشد؟
فولاد پر کربن به دلیل شکنندگی بالا و دشواری در جوشکاری، ممکن است در برخی شرایط و کاربردها مشکلاتی ایجاد کند.
